Bạn sẽ thật sự bất ngờ nếu biết những lợi ích của việc ăn chay đối với sức khỏe. Bởi từ trước đến nay vẫn nhiều người nhầm tưởng rằng ăn chay với nguồn thực phẩm bị giới hạn sẽ khiến cơ thể thiếu hụt dinh dưỡng, dẫn đến ảnh hưởng sức khỏe.
Từ “chay” trong ăn chay có nguồn gốc từ chữ “trai” của tiếng Hán. Từ này có nghĩa là tấm lòng thanh tịnh. Từ xa xưa, những người có tâm nguyện hoặc muốn tập trung tinh thần vào việc gì đó luôn bắt đầu từ việc giữ gìn trai giới, tức là ăn chay. Đến nay, việc ăn chay dần trở nên phổ biến trên khắp toàn thế giới vì nhiều lý do như giữ tâm tịnh, giảm cân, ngăn ngừa và điều trị một số bệnh. Bởi chế độ ăn chay khoa học cung cấp cho cơ thể nhiều chất xơ, vitamin C, E, axit folic, magie, chất béo không bão hòa, phytochemical… rất tốt cho sức khỏe.
Mục lục
16 lợi ích của việc ăn chay ít người biết hết
Giúp da khỏe mạnh
Chế độ ăn chay sử dụng nhiều rau củ, các loại trái cây. Đây là nguồn thực phẩm cung cấp hàm lượng vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa. Những dưỡng chất này đều có tác dụng giúp làn da của bạn có độ đàn hồi, sáng và khỏe mạnh hơn.
Nhà nghiên cứu da liễu S. Manjula Jegasothy (Viện da Miami) cho rằng: “Tôi nhận thấy tỷ lệ mụn trứng cá trong hoóc môn đã tăng lên rất nhiều. Và nó đều đến từ các loại hoóc môn của các loài động vật chúng ta ăn, tiếp xúc hằng ngày.” Đây là nguyên nhân chính dẫn đến mụn trứng cá trên da mặt. Do đó, chế độ ăn chay lành mạnh có thể giúp bạn chế ngự được những cục mụn, giúp da mịn màng hơn.
Giảm cholesterol
Chế độ ăn chay chỉ cung cấp lượng cholesterol vừa đủ cho cơ thể mỗi ngày. Con số này thấp hơn rất nhiều so với hàm lượng cholesterol có trong mỡ động vật. Điều này đã được thể hiện rõ trong kết quả một cuộc nghiên cứu được thực hiện tại Hàn Quốc. Cụ thể, nhóm người ăn chay lâu dài có hàm lượng chất béo và cholesterol trong cơ thể thấp hơn so với người không ăn chay.
Giúp giảm huyết áp
Theo kết quả của nhiều nghiên cứu, những người ăn chay có huyết áp thấp hơn so với người không trong chế độ ăn chay. Điều này xuất phát từ nguyên nhân, thực phẩm từ thực vật chứa ít chất béo, natri và cholesterol nên giúp cơ thể “bình ổn” huyết áp. Đồng thời, hàm lượng kali có trong trái cây và rau củ cũng hỗ trợ giảm huyết áp hiệu quả.
Chế độ ăn chay có tác dụng giảm huyết áp
Giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả
Một trong những lợi ích của ăn chay với sức khỏe phải kể đến là cải thiện hệ tiêu hóa. Các loại rau củ, trái cây, ngũ cốc, các loại nấm, đậu… cung cấp nhiều chất xơ. Các loại thực phẩm chay chứa nhiều axit béo omega-3 như hạt lanh, hạt chia, quả óc chó… Trong khi đó, chất xơ và axit béo omega-3 lại là dưỡng chất thúc đẩy, hỗ trợ đường ruột hoạt động hiệu quả. Vì thế, người ăn thường rất ít khi gặp các vấn đề liên quan đến tiêu hóa như táo bón, đầy hơi, khó tiêu, tiêu chảy, dạ dày…
Trao đổi chất hiệu quả
Thực phẩm chay chứa nhiều chất xơ, ít chất béo do đó rất dễ tiêu hóa, tăng cường trao đổi chất hiệu quả. Tỷ lệ trao đổi chất cao nên người ăn chay cũng đốt cháy nhiều chất béo, hỗ trợ việc giữ gìn vóc dáng.
Tăng cường tuổi thọ
Một trong những lợi ích của việc ăn chay khiến nhiều người sẽ phải bất ngờ nếu biết đến, đó chính là kéo dài tuổi thọ. Theo lời khuyên của các bác sĩ, ăn chay, đặc biệt là rau củ, trái cây sẽ giúp loại bỏ được độc tố, hóa chất tích tụ trong cơ thể. Nhờ đó sẽ giúp cơ thể tăng cường sức khỏe, kéo dài tuổi thọ.
Giảm và ngăn ngừa nguy cơ béo phì
Khoa nhi bệnh viện đại học Ghent ở Bỉ đã thực hiện nghiên cứu và đưa ra kết luận một trong những cách giảm béo phì hiệu quả là chế độ ăn chay trường. Khi thực hiện chế độ ăn chay, bạn sẽ cân nhắc hơn trong việc lựa chọn thực phẩm, đồng thời kiểm soát được việc ăn theo cảm xúc. Đây là nguyên nhân cơ bản giúp cơ thể điều chỉnh và kiểm soát được cân nặng, giảm nguy cơ bị béo phì.
Giảm triệu chứng trầm cảm
Giảm triệu chứng trầm cảm là lợi ích kỳ diệu của việc ăn chay mà ít người biết đến. Nhiều nghiên cứu đã có thấy rằng người ăn chay thường cảm thấy hạnh phúc hơn so với người không ăn chay. Đặc biệt, điều đáng bất ngờ là thực phẩm chay có nguồn gốc hữu cơ còn có tác dụng làm tâm trí con người vui vẻ và có những suy nghĩ tích cực hơn.
Thực phẩm chay có nguồn gốc hữu cơ giúp làm mới tâm trí, suy nghĩ tích cực
Giảm nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2
Theo kết quả của một nghiên cứu cho thấy, người không ăn chay có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 cao gấp 2 lần so với người ăn chay. Bởi thực phẩm chay đặc biệt là ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, các loại hạt có chứa ít đường nên giúp cơ thể giữ lượng đường trong máu ổn định. Do đó, thực hiện chế độ ăn chay lành mạnh sẽ giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
Giảm nguy cơ mắc và hỗ trợ điều trị bệnh đục thủy tinh thể
Một nghiên cứu được tiến hành bởi Khoa Y học lâm sàng Nuffield tại Đại học Oxford đã chỉ ra được mối liên hệ giữa nguy cơ phát triển bệnh đục thủy tinh thể và chế độ ăn chay. Cụ thể, người không ăn chay có nguy cơ mắc cao nhất, người thực hiện chế độ ăn chay lành mạnh có nguy cơ mắc thấp hơn rất nhiều lần.
Cải thiện sức khỏe tim, ngừa bệnh về tim mạch
Với các loại ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, hạt, rau củ, trái cây… có tác dụng cải thiện sức khỏe tim mạch, từ đó ngăn ngừa và giảm nguy cơ chuyển biến nặng những bệnh liên quan đến tim. Theo thống kê từ các bệnh viện, những người ăn chay giảm đến 1/3 nguy cơ nhập viện hoặc tử vong vì bệnh tim.
Giảm triệu chứng hen suyễn
Chế độ ăn chay có thể giúp giảm triệu chứng bệnh hen suyễn. Đó là kết luận của một nghiên cứu được thực hiện tại Thụy Điển. Cụ thể là 22/24 người tham gia chế độ ăn chay trong một năm nhận thấy bản thân giảm hẳn những triệu chứng bệnh hen suyễn. Các nhà nghiên cứu cho rằng, một số thực phẩm có nguồn gốc từ động vật tạo ra phản ứng khiến bệnh suyễn trở nặng hơn. Do đó, nếu muốn điều trị bệnh hiệu quả, người bệnh cần loại bỏ những thực phẩm này khỏi chế độ ăn hằng ngày.
Tác dụng của ăn chay làm giảm nguy cơ mắc và điều trị bệnh hen suyễn hiệu quả
Giảm nguy cơ bị ung thư
Ăn chay tốt cho sức khỏe? Chế độ ăn chay giúp giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư, đặc biệt là ở phụ nữ. Chế độ ăn chay khoa học góp phần ngăn chặn và giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư đại trực tràng. Các nhà nghiên cứu cho rằng, lợi ích “vi diệu” đó đến từ chính thực đơn đầy đủ trái cay và rau củ tươi.
Cung cấp canxi giúp xương chắc khỏe
Theo thống kê, các quốc gia có chế độ ăn chay chủ yếu thường có tỷ lệ loãng xương thấp. Điều này được lý giải do các sản phẩm có nguồn gốc động vật ép canxi ra khỏi cơ thể nên dẫn đến tình trạng loãng xương. Đồng thời, thực phẩm chay cũng có rất nhiều loại chứa hàm lượng canxi cao như đậu nành, đậu phụ, đậu Hà Lan, đậu lăng, rong biển, khoai lang, hạt hạnh nhân, rau bina…
Trị đau nửa đầu
Sử dụng nhiều các sản phẩm socola, phô mai, rượu bia là nguyên nhân dẫn đến chứng đau nửa đầu “hành hạ” không ít người. Các bác sĩ cũng phát hiện ra rằng, chế độ ăn kiêng với nhiều thực vật có thể hỗ trợ diều trị chứng đau nửa đầu hiệu quả. Một nghiên cứu được thực hiện với 42 người mắc chứng đau nửa đầu, sau thời gian 26 tuần chuyển sang chế độ ăn chay hoặc giả dược, kết quả tần suất xuất hiện những cơn đau giảm đáng kể.
Chế độ ăn chay “khắc chế” những cơn đau nửa đầu
Cải thiện thị lực
Có rất ít người biết được rằng ăn chay có tác dụng cải thiện thị giác và giúp người ăn chay ít bị thoái hóa điểm vàng. Đặc biệt, những loại thực phẩm như ớt vàng, khoai lang, bí đỏ và cà rốt có thể giúp bạn cảm nhận sự thay đổi của thị lực rõ rệt qua thời gian sử dụng.
5 tác hại đáng ngại ăn chay không đúng cách
Bên cạnh những lợi ích tuyệt vời, ăn chay cũng có thể dẫn tới một số tác hại khó lường nếu bạn không thực hiện chế độ chay đúng cách và khoa học. Điều này cũng đã ảnh hưởng đến sức khỏe của nhiều người.
1. Dẫn đến tình trạng thiếu máu
Trong thực phẩm nguồn gốc từ thực vật có chứa hàm lượng chất sắt tái tạo máu, kẽm, vitamin B12 thấp hơn rất nhiều so với thực phẩm động vật. Do đó, nhiều người ăn chay thời gian dài thường xuất hiện tình trạng thiếu máu, cơ thể mệt mỏi, chóng mặt, hoa mắt. Vì thế, người ăn chay nên chủ động thay đổi thực đơn đa dạng, bổ sung thêm những loại thực phẩm chứa nhiều sắt như hạt bí ngô, đậu đen, đậu lăng, nho khô…
2. Tăng cân, gây béo phì
Một trong những tác dụng tuyệt vời của ăn chay là hỗ trợ giảm cân an toàn. Thế nhưng đó là ăn chay đúng cách, nếu ăn chay không khoa học cũng có thể dẫn đến tác dụng ngược là tăng cân không kiểm soát gây béo phì. Nguyên nhân là do chế độ ăn chay sử dụng nhiều tinh bột, đường và các loại dầu thực vật. Chúng đều là những chất kích thích vị giác, giúp người ăn cảm giác ngon miệng nên có thể ăn nhiều hơn dẫn đến tăng cân.
3. Gây lão hóa da, mất trí nhớ
Trong các thực phẩm ăn chay không có các chất như collagen, axit amin, elastin, myosin. Đây là lý do dẫn đến da bị lão hóa biểu hiện rõ nhất là da mặt sạm đen, thiếu sức sống, cơ bắp không săn chắc. Ngoài ra, đây cũng là những dưỡng chất quan trọng cần thiết cho sự phát triển của não bộ. Nếu không tìm nguồn cung cấp thay thế thì người ăn dễ xuất hiện tình trạng dễ quên, nghiêm trọng có thể mất trí nhớ.
Ăn chay không đúng cách có thể làm suy giảm trí nhớ
4. Dẫn đến các bệnh về tim mạch
Mặt trái của ăn chay không đúng cách là có thể đẫn đến các bệnh liên quan đến tim mạch như xơ vữa động mạch, đột quỵ. Ăn chay rất dễ thiếu hụt vitamin B6, B12 gây thiếu máu hay hủy myelin sợi thần kinh, ngoài ra gây ứ đọng axit hymocysteine. Đặc biệt, axit hymocysteine lại là một loại axit có khả năng làm phá vỡ các mạch máu.
5. Ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản
Thực phẩm chay “nghèo” cholesterol, do đó người ăn chay quá sớm thường thiếu các hormone này, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình dậy thì. Không chỉ thế, việc thiếu hụt dưỡng chất này còn ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, giảm ham muốn tình dục.
Một số lời khuyên để ăn chay phát huy hết tác dụng
Ăn chay có cả 2 mặt lợi và hại. Do đó, để đạt được những lợi ích tuyệt vời đồng thời tránh được những tác hại do ăn chay không đúng cách, các bác sĩ đưa ra một số lời khuyên như sau:
- Khi ăn chay, cần tìm hiểu thành phần dinh dưỡng của các loại thực phẩm. Bạn cần đảm bảo rằng thực đơn đa dạng, cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể như protein, chất sắt, canxi, vitamin D, omega-3, kẽm, vitamin B12.
- Sử dụng thực phẩm theo đúng hàm lượng dinh dưỡng cần thiết và đủ dành cho cơ thể hằng ngày theo khuyến nghị.
- Ăn chay có thể hỗ trợ điều trị nhiều bệnh, tuy nhiên bạn cần trao đổi và thực hiện theo đúng lời khuyên của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho sức khỏe và quá trình điều trị bệnh hiệu quả.
Tháp dinh dưỡng dành cho người ăn chay
Giới thiệu một số chế độ ăn chay nổi bật được nhiều người áp dụng
Hiện nay, trên thế giới có 6 chế độ ăn chay được nhiều người áp dụng nổi bật. Tùy thuộc vào mục đích ăn chay của cá nhân như hỗ trợ điều trị bệnh, giảm cân, tôn giáo…, bạn có thể lựa chọn chế độ ăn phù hợp với mình. 6 chế độ ăn chay cụ thể:
| Chế độ ăn chay | Các loại thực phẩm kiêng | Các thực phẩm được sử dụng |
| Chế độ Lacto-Ovo | Các sản phẩm từ động vật | Trứng, sữa và các thực phẩm có nguồn gốc thực vật |
| Chế độ Lacto | các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật và trứng | Các sản phẩm từ sữa và có nguồn gốc thực vật |
| Chế độ Ovo | Các thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, sữa | Trứng và các sản phẩm từ thực vật |
| Chế độ thuần chay | Tất cả các sản phẩm từ động vật, kể cả gelatin và mật ong | Chỉ sử dụng thực phẩm từ thực vật |
| Chế độ ăn chay bán phần | Thịt động vật nhưng vẫn có người chọn ăn cá hoặc chọn ăn thịt từ gia cầm | Thực phẩm thực vật |
| Chế độ ăn chay linh hoạt | Chỉ ăn các sản phẩm từ thực vật kèm theo lượng nhỏ thức ăn từ động vật |
Hy vọng, bài viết có thể cung cấp thêm kiến thức về lợi ích của việc ăn chay, những tác hại nghiêm trọng do ăn chay không đúng cách, cách bổ sung, thay thế các loại thực phẩm phù hợp để đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng. Từ đó, các bạn có thể lựa chọn được chế độ ăn chay phù hợp với mục đích và sức khỏe của bản thân.
